Uit de politieke arena – 31 januari 2019

Foto: Straat Consulaat ©

In de vergadering van de commissie Samenleving van 31 januari 2019 werd door Janneke Holman (PvdA) het 10-puntenplan voor de maatschappelijke opvang van wethouder Bert van Alphen geagendeerd, waarop de aanwezige raadsleden zich bijzonder geïnteresseerd tonen en goed geïnformeerde vragen stellen.

Vooraf aan het debat is er gelegenheid om in te spreken, waar Straat Consulaat dankbaar gebruik van maakt.

Straat Consulaat en haar vrijwilligers, cliëntenraden, daklozen waaronder jongeren uit de nachtopvang meiden en jongens werden o.a. in zes periodieke overleggen betrokken bij de totstandkoming van dit plan. Zo vond al voor de zomer de (hernieuwde) kennismaking plaats tussen ”ons in het veld” en de wethouder. Sindsdien zijn er al veel zaken in gang gezet, is veel van onze inbreng omgezet in daden. Een hele dikke pluim dan ook voor deze wethouder, voor het lef wat hij toont, hoe hij echt de stad betrekt, hoe hij overal zelf gaat kijken en het dossier door en door kent. Als het aan hem ligt mobiliseert hij iedereen die bij kan dragen aan oplossingen, alles uit de kast. En dat is goed, noodzakelijk. Want de problemen zijn groot! Te weinig woningen, te weinig zorg, te weinig geld, teveel bureaucratie en wantrouwen en bottom line: er worden rechten van mensen geschonden. Het recht op wonen en waardigheid bijvoorbeeld.

Dit is geen politiek probleem en we komen er niet met symptoombestrijding. Dit is een maatschappelijk probleem waar we allemaal de schouders onder moeten zetten, door alle partijen heen. Omdat mensen met macht, geld en verstand door de tijd heen beslissingen hebben genomen met consequenties in allerlei leefgebieden, waar deze mensen werkelijk niets aan konden doen, zitten zij nu als ratten in de val. Zonder huis, afhankelijk, zonder goede zorg, zonder perspectief, onveilig, vaak eenzaam, ziek. Een ellendig bestaan.

Extra aandacht is nodig voor de maatschappelijke opvang voor jongeren van 18 tot 23 jaar. De jongens- en meidenopvang zit vol, hartstikke vol, al heel lang. Dat betekent dat ook zij naar een fabriekshal worden verwezen, waar de mensen met problemen op zoal alle levensgebieden met meer dan 100 bij elkaar worden gepropt. Onbegrijpelijk dat we dit met onze jongeren, onze toekomst doen. Jeetje mensen, doe daar wat aan, bedden erbij, zo moeilijk is dat toch niet!

Verder zijn de commissieleden van harte uitgenodigd om eens mee te gaan naar buiten, te praten met de mensen in de opvang, maar vooral om deze wethouder te ondersteunen bij zijn plannen, bij zijn strijd. Wat zouden wij graag willen dat doordringt dat we niet langer zo met mensen om kunnen gaan. Niet in deze tijd, in een groeiende economie, zo’n rijk land. Handen uit de mouwen nu als we straks niet willen struikelen over de daklozen in deze mooie stad.

Ook Ruud Dorlas van de cliëntenraad Reakt hield een prachtig betoog en Carola Bekker, cliëntenraad Kessler stichting maar vandaag op eigen titel, had een mooie inbreng voorbereid over verandering, wantrouwen en bejegening. Allebei vanuit hun eigen ervaringen wat bij mij altijd weer flink binnenkomt.

In het debat wat volgde werden hele goede vragen gesteld aan de wethouder die bij het beantwoorden het volgende heeft gezegd:

• Er komt een voortgangsrapportage, voor de zomer.
• Het daklozenloket gaat verhuizen en de kosten hiervan gaan niet onder het extra budget van 4,5 miljoen vallen, wat elk jaar voor dit dossier is uitgetrokken in de coalitieperiode.
• In de nieuwe locatie Sportlaan verblijven nu 28 vrouwen en per 1 maart komen hier 50 mannen bij.
• Het straatteam is inmiddels met een bezetting van 2 mensen aan de slag.

Een aantal uitspraken roepen vragen op:

• Het streven is om de Zilverstraat te sluiten, maar als het niet kan gaat de wethouder nog eens op zijn  achterhoofd krabben. Vraag hier is natuurlijk, als ze open blijft; wie gaat dat dan betalen? En als het van het maatschappelijke opvang budget afgaat, wat komt er dan te vervallen?
• Housing first voor jongeren is een succesvolle aanpak, maar 10 plekken is weinig. De wethouder gaat middelen zoeken om dit uit te breiden. Waar denkt hij deze middelen te kunnen vinden, en als de middelen er niet komen, wat dan?
• Voor wat betreft het uitdelen van boetes, die mensen toch niet kunnen betalen – die vooral problemen vormen voor mensen om hun zaken ooit eens op orde te krijgen – gaat gekeken worden, met de burgemeester, maar ook met de HTM en Groep de Mos, hoe hier beter mee om gegaan kan worden. Wanneer gaan wij hier meer over horen? Het gaat hier toch ook gewoon over handhaven in het kader van de APV die alleen maar wordt uitgebreid (denk aan bedelverbod) en nooit wordt ingekort? En om aansturing door de politie, met andere belangen dan de gemeente, waar 20 jaar geleden voor gekozen is?
• Er gaat samen met Boudewijn Revis (wethouder Wonen) stevig ingezet worden op het terugdringen van particuliere huisuitzettingen. Als middel noemt de wethouder het Perspectieffonds (succesvol bij jongeren, gaat nu voor volwassenen ingezet worden). Wij zijn erg benieuwd waar deze stevige inzet nog meer uit gaat bestaan, het bedrag van het Perspectief Fonds is zo uitgegeven. En we hebben in wethouder Revis, die toch vooral oog heeft voor de huiseigenaren, nog geen groot vertrouwen. Maar, we laten ons graag verrassen!
• Er wordt niet gedacht aan containerwoningen, wel aan tiny houses bij het creëren van extra woonplekken. Wanneer, hoeveel, waar en waarom niet breed blijven kijken?
• In de dagopvang wordt al jaren gebrek aan perspectief ervaren. Fatima Faïd van de Haagse Stadspartij vraagt of hier meer aan scholing kan worden gedacht en de wethouder belooft dat hij dit op zal nemen. Op zal nemen? Tegelijkertijd wil de gemeente zoveel mogelijk steun en toeleiding onderbrengen in maatwerkarrangementen. Straat Consulaat twijfelt zeer of hierdoor mooie kleine initiatieven die er zijn, buiten de maatschappelijke opvang of dagbesteding, de aandacht en ruimte zullen krijgen die ze nodig hebben en verdienen.
• De Rekenkamer gaf in haar rapport aan dat de financiering vooral aanbodgericht is en meer vraaggericht zou moeten zijn. De wethouder stelt hier dat het maatwerkarrangement vraaggericht is en bijvoorbeeld de nachtopvang aanbodgericht; immers deze moet er altijd zijn, ongeacht of er mensen gebruik van gaan maken. De wethouder belooft ons een overzicht van vraag- en aanbod gerichte zorg. Maar, is dit denken niet achterhaald? Een plekje in de nachtopvang kost € 23.000,- per jaar en daar zit de dagopvang of begeleiding nog niet eens bij. Daar kunnen toch heel mooie alternatieven voor worden betaald? Een hotelkamer zelfs. Als ik aan de mensen vraag wat zij het liefste zouden willen……
• Woodstock werd nog even genoemd, een voorziening voor mensen die al wat ouder zijn met een verslaving. De wethouder zegt hierover tevreden te zijn en ook Straat Consulaat vindt het een fantastische voorziening. Maar tevreden? En die enorme wachtlijst dan?
• De wethouder “zet stevig in op preventie” en wat een ellende en maatschappelijke kosten zou dat kunnen voorkomen! Wat gaat hij doen, wanneer?
• Voor wat betref wantrouwen en bejegening geeft de wethouder aan dat het hier vooral gaat om de manier waarop de gesprekken worden gevoerd. Maar is dat zo? Iedereen die in de maatschappelijke opvang terecht komt kost de gemeente veel geld. Geld wat niet misbruikt mag worden door bijvoorbeeld “calculerende burgers”. Staat dan niet gewoon in de werkinstructie van de loketmedewerker sociale dienst dat deze burger flink bevraagd en gecontroleerd moet worden, bewijzen moet leveren (wat daklozen vaak niet kunnen)?
• In Den Haag wordt regiobinding nog steeds toegepast, om dubbele inschrijvingen te voorkomen zegt de wethouder. In andere uitingen wordt beweerd dat het er om gaat waar “een traject” van mensen de beste kans van slagen heeft. Maar laten we eerlijk zijn, het gaat er hier toch ook om wie de rekening voor de opvang en de uitkering moet betalen? Het probleem dat mensen bij het Daklozenloket worden weggestuurd speelt al jaren en al vier jaar op een rij heeft het Trimbos instituut hier onderzoek naar gedaan. Uit het laatste onderzoek eind 2018 bleek dat ook bij het Haagse daklozenloket van de 5 mensen er 2 werden weggestuurd. En elk jaar weer wordt de staatssecretaris boos op de gemeenten en verandert er weinig. Het is de dakloze die er de dupe van is. Kunnen de overheden/steden dat niet eens onder elkaar op lossen zonder de zwarte Piet bij de mensen neer te leggen?

En er zijn nog wat zaken die worden verplaatst:

• Het “dossier” uitgeprocedeerde asielzoekers ligt nu bij de burgemeester.
• Eentje die al jaren wordt verplaatst: het gebrek aan WONINGEN. Er is consensus over de conclusie uit het rapport van Coline van Everdingen: bijna alle mensen in de opvang kunnen met meer of minder ondersteuning prima zelfstandig wonen. En het voornaamste probleem voor een dakloze is het ontbreken van een dak. Dit probleem gaat de wethouder met zijn collega’s, in een taskforce, aanpakken. Ze zijn “stevig bezig” met de woningcorporaties, maar in stevige gesprekken kunnen de mensen niet wonen.
• In de Wagenstraat is een aantal huiseigenaren met niet aflatende energie bezig om de dagopvangvoorzieningen uit de straat te weren. Hierin speelt de gemeente een bemiddelende rol.
• Er worden gesprekken gevoerd met de GGZ over begeleiding en de bereidheid om begeleid te worden.

Of men is er mee bezig, er wordt nog over gedacht, op terug gekomen of informatie volgt:

• De eigen bijdrage van 70% in voorzieningen voor begeleid wonen vormt voor mensen een belemmering om voor deze vorm van zorg te kiezen, ze blijven liever in de nachtopvang of zoeken zelf een woning . De wethouder komt hier op terug.
• De kostendelersnorm is landelijk vastgesteld, maar gemeenten hebben ruimte om deze soepel toe te passen. Er is geen burger die dit weet dus we zien veel uitschrijvingen: vertrokken onbekend waarheen. Terwijl veel van hen nog gewoon in de stad zijn, hebben ze geen uitkering of zorgverzekering meer,  kunnen ze geen documenten (reisdocumenten, rijbewijs) meer aanvragen, huurtoeslag, zorgtoeslag, kinderbijslag of ander vorm van een uitkering of financiële ondersteuning worden stopgezet. Daarnaast heeft het gevolgen voor de opbouw van AOW. Gemeente heeft zich voorgenomen om hier beter over de communiceren en nadere informatie over deze communicatie volgt.
• Voor wat betreft de toename van het aantal meldingen over personen met verward gedrag is de wethouder met de burgemeester en Kavita Parbhudayal (wethouder zorg) bezig.
• Carola Bekker vroeg nadrukkelijk aandacht voor het wantrouwen en de bejegening van onze achterban en raadsleden stelden vragen over de besteding van het PR-budget voor beeldvorming in de maatschappelijke opvang. De wethouder verwijst naar een komend bezoek aan een daklozenloket in Dordrecht, waar de mensen warm ontvangen en geholpen worden. Van de bestedingen van dit budget komt een overzicht.
• Mensen moeten sneller hulp en ondersteuning krijgen. Met het sneller toewijzen van het zogenoemde “maatwerkarrangement” hiervoor is de wethouder hard bezig.
• De oorzaak van de toename van het aantal dak- en thuislozen, met name in Den Haag, wordt onderzocht.
• Er is contact met voormalig minister van financiën Gerrit Zalm en voormalig directeur Leger des Heils Nederland Ine Voorham. Zij waren de geestelijk vader en moeder van het plan van aanpak maatschappelijke opvang, wat in heel Nederland werd uitgevoerd en in de Haagse uitvoering de naam Den Haag onder Dak kreeg. Dit plan zorgde vanaf 2007 voor extra financiële middelen en veel verbeteringen. Wellicht volgt hieruit een landelijke campagne?
• In Amsterdam worden huisdieren van dakloze mensen ’s avonds opgehaald, ’s nachts ondergebracht en ’s morgens weer bij hun baasje afgeleverd. De wethouder gaat kijken of deze aanpak in Den Haag ook mogelijk is.
• De nachtopvang voor jongeren – jongens en meiden – zit al heel lang vol. Dit heeft de aandacht van collega wethouder Kavita Parbhudayal.
• De wethouder gaat met de Rekenkamer in gesprek over de brief, met name opmerkingen 4 en 6, die door de Rekenkamer werd gestuurd als reactie op het 10-puntenplan. Het verslag van dit gesprek zal naar de Raad worden gezonden.

Heel veel informatie, heel veel te doen en veel aanknopingspunten.

In februari 2018 heeft een meerderheid van de toenmalige raad de urgentie goed gevoeld en met vele moties het college opgeroepen om de problemen aan te pakken, inmiddels wordt er werk gemaakt van de verbeteringen en oplossingen. De wethouder heeft samen met de huidige raad en uiteraard het veld een hele flinke klus te klaren, maar de kop is er af.

Elly Burgering

31 januari 2019