Neem problemen van dakloze arbeidsmigranten serieus

Regelmatig verschijnen er berichten in de pers over dakloze EU-burgers. Het is een groeiende groep mensen waar steeds meer aandacht voor is. Meestal gaat het over hun schrijnende leefsituatie in tentjes in het bos, maar soms ook worden ze in verband gebracht met overlast. Wat gaat er precies schuil achter deze problematiek?

Sinds de Europese arbeidsmarkt is geliberaliseerd is het aantal arbeidsmigranten uit de EU explosief toegenomen. In Nederland gaat het inmiddels om zo’n 800.000 mensen en in Den Haag om 60.000 mensen. Ze doen vooral werk in sectoren waar behoefte is aan goedkope en flexibel beschikbare arbeidskrachten. Een groot deel van de economie kan niet meer zonder deze mensen.

Het gebrek aan sociaal beleid: mensonterende gevolgen

De Europese, landelijke en lokale overheden maken deze arbeidsmigratie volop mogelijk, maar vergeten dat het om mensen gaat die ook ergens gehuisvest moeten worden en die als het mis gaat ook hulp en ondersteuning nodig hebben. Het ontbreken van sociaal beleid voor deze mensen leidt tot beschamende en mensonterende excessen. Werknemers uit de Europese Unie en hun familieleden hebben in Nederland recht op een gelijke behandeling maar dat recht wordt ze vanuit onwetendheid helaas vaak ontzegd. Het recht van vrij verkeer van werknemers binnen de EU beschermt burgers in principe ook tegen discriminatie maar bij de toegang van een algemene voorziening zoals de permanente winteropvang wordt ze op basis van hun afkomst de deur gewezen.

Huisvestingscrisis en de gevolgen voor arbeidsmigranten

De wildwestpraktijken met betrekking tot huisvesting leiden tot overbewoning in drukke stadswijken met veel afvaldumpingen, parkeerproblemen, illegale (matrassen)verhuur en burenoverlast. En als een arbeidsmigrant zijn werk kwijtraakt door bijvoorbeeld ziekte, gaat het helemaal mis. Van de ene op de andere dag raakt hij vaak ook zijn huisvesting kwijt, krijgt geen uitkering (waar hij vaak wel recht op heeft) en wordt uitgesloten van opvang. Dit is de meest voorkomende route die dakloze EU-migranten die momenteel op straat slapen hebben afgelegd.

Maar dan begint de echte ellende pas. Dakloosheid die niet snel wordt opgelost leidt niet zelden tot verslaving en psychische problemen. Door de uitzichtloze situatie gaan mensen zich verdoven. Ook ernstige ziektes en verwondingen komen dan voor in enkele gevallen met de dood tot gevolg.

De Nederlandse overheidsreactie: wegkijken en repressie

De manier waarop de Nederlandse overheid tot voor kort hier mee om ging is vooral wegkijken en af en toe wat symptomen repressief bestrijden. Dakloze EU-burgers worden in beperkte mate geholpen, en zoals andere buitenslapers beboet of weggejaagd, zoals recent gebeurde op de treinstations van Den Haag en Rotterdam, waar zitplekken werden weggehaald vanwege vermeende overlast van dakloze mensen. Dit geeft vooral aan dat we niet geconfronteerd willen worden met de realiteit.

Een simpele oplossing: gelijkwaardig behandeling en vangnetten

De oplossing is simpel. Biedt deze mensen net als alle andere ingezetenen van dit land een vangnet en stop met deze mensen als niet-rechthebbend te beschouwen. Daarnaast is het voor de lange termijn noodzakelijk dat huisvesting goed geregeld wordt en moeten we ons afvragen of economische activiteiten die drijven op uitbuiting en goedkope arbeid, wel gewenst zijn in Nederland.

De gemeente Den Haag is met 4 andere gemeenten (Amsterdam, Utrecht, Rotterdam, Eindhoven) pilotgemeente bij de aanpak van kwetsbare dakloze EU-burgers en heeft hiervoor 1,2 mln. euro ontvangen van het Rijk. Het plan van aanpak zet vooral in op het voorkomen van dakloosheid van kwetsbare EU migranten door het aanpakken van malafide arbeidsbureau’s, het verbeteren van vroegsignalering, informatie, en het verbeteren van de rechtsbescherming tegen uitbuiting. Dat geeft hoop dat er samen met partners als Barka en het Leger des Heils eindelijk perspectief komt voor deze mensen. ( Plan van Aanpak kwetsbare dakloze EU-burgers | Rapport | Rijksoverheid.nl)

EU-arbeidsmigranten zijn inwoners van de Europese Unie, die haar inwoners een ruimte zonder binnengrenzen garandeert en waar de mensenrechten gerespecteerd zouden worden. De praktijk is dat we deze arbeidsmigranten als tweederangsburgers en wegwerpproducten behandelen. Het is hoog tijd dat we de steeds zichtbaar wordende problematiek gaan aanpakken.

Beeld: Veldwerk Straat Consulaat – foto Kim van de Wetering