Zienswijze Straat Consulaat op de Ontwerp Woonvisie

Zienswijze Straat Consulaat op de Ontwerp Woonvisie

Straat Consulaat is een belangenorganisatie voor dakloze mensen in Den Haag. We hebben de Ontwerp Woonvisie van de Gemeente Den Haag met veel interesse gelezen en hebben de volgende aandachtspunten:

1. De Woonvisie lijkt op het eerste gezicht veel aandacht voor dakloosheid te hebben. Zo is Passende huisvesting voor aandachtsgroepen (waaronder dakloze mensen) één van de vier speerpunten. Dit speerpunt is uitgewerkt in 8 actielijnen, waaronder Dak- en thuisloosheid terugdringen. Daarbij wordt echter slechts één uit te voeren actie beschreven:

   Voorkomen huisuitzettingen

   Samen met corporaties en de particuliere sector werken we aan het voorkomen van dakloosheid. We maken afspraken met corporaties en met particuliere verhuurders om huisuitzettingen zoveel mogelijk te voorkomen. Ook maken we afspraken met nutsbedrijven rondom het voorkomen van afsluiting bij wanbetaling. Daarvoor in de plaats wordt hulpverlening geboden.

   Het terugdringen van dak- en thuisloosheid zal echter veel meer acties moeten omvatten. Zoals het met gezwinde spoed creëren van extra betaalbare woonruimte, het beter benutten van de bestaande voorraad, het ombouwen van opvanglocaties naar woonlocaties, het uitbreiden van het aantal convenantwoningen, het toepassen van Housing First, het samenwerken met de regiogemeentes etc. Sommige acties worden wel genoemd bij andere speerpunten en actielijnen, maar ontbreken hier, terwijl deze wel essentieel zijn om dakloosheid aan te pakken.

   De noodzaak en urgentie zijn onverminderd hoog. We zien nog steeds een stijging van dakloosheid met uitpuilende opvangvoorzieningen met wachtlijsten, veel buitenslapers en toenemende hotelopvang voor gezinnen met kinderen. Ook jongeren komen steeds moeilijker aan een woning. De uitstroom uit de verschillende opvanginstellingen komt maar niet op gang en het verblijf in deze noodvoorzieningen is voor veel mensen inmiddels structureel geworden en daardoor uitzichtloos. De maatschappelijke lasten zijn groot, niet alleen financieel, maar ook in de vorm van overlast en het zich afkeren van de overheid.

2. Dak- en thuisloosheid terugdringen als actielijn is een afzwakking van de ambitie van het gemeentelijke Beleidskader Aanpak Dakloosheid. De actielijn dient in onze opinie Dakloosheid uitbannen te heten. In het door de gemeenteraad vastgestelde Beleidskader wordt namelijk uitgegaan van het uitbannen van dakloosheid in 2030, conform de ambities van het Nationaal Actieplan Dakloosheid en de Lissabon-verklaring. In de aangenomen motie ‘Neem de ambitie een einde aan dak- en thuisloosheid op in de woonvisie’ (RIS316486), wordt verzocht: ‘de ambitie om een einde te maken aan dak- en thuisloosheid in 2030 op te nemen in de woonvisie en daar concrete doelstellingen te formuleren om die ambitie te realiseren’. In de afdoening van de motie stelt het college “dat in de nieuwe woonvisie de ambitie om een einde te maken aan dak- en thuisloosheid wordt opgenomen”. Dit zien we helaas niet terug in de Woonvisie.
3. De afspraak in deze motie om concrete doelstellingen te formuleren ontbreekt geheel. Zo zouden er doelstellingen kunnen komen voor specifieke groepen zoals dakloze jongeren, gezinnen met kinderen en EU-migranten. Ook specifieke aandacht voor jongerenhuisvesting ontbreekt in de Woonvisie, terwijl dit een belangrijke groep urgent woningzoekenden is.
4. De paradigmashift van opvang naar wonen is de basis van het nieuwe beleid om dakloosheid aan te pakken. De Woonvisie miskent echter het uitgangspunt van het Beleidskader dat dakloosheid in de eerste plaats een woonprobleem is. Zo wordt voor de aanpak van dakloosheid vooral doorverwezen naar de woonzorgvisie. Dit is niet alleen een miskenning van het feit dat dakloosheid geen zorg-, maar een huisvestingsprobleem is, maar lijkt ook op het verder vooruitschuiven van acties en oplossingen naar weer een nieuw beleidsstuk.
5. Sinds 2021 is het staand beleid om jaarlijks 4.000 woningen te bouwen, waarvan 30% sociaal. Daarnaast is er een Doorbraakplan Huisvesting Zorgdoelgroepen en een Urgentieprogramma Betaalbare Woningbouw, alsmede jaarlijkse prestatieafspraken met corporaties. De afgelopen jaren blijven de gerealiseerde aantallen woningen ver achter bij al deze ambities en afspraken. Dit heeft tot gevolg dat dakloosheid verder blijft toenemen. De Woonvisie geeft niet aan hoe de uitvoering van de bouwambities in de toekomst wel gaat werken en hoe de gemeente weer regie gaat krijgen op de volkshuisvesting. Zo missen wij radicale stappen om actief grondbeleid te voeren, bijvoorbeeld door het inzetten van de Wet Voorkeursrecht Gemeenten, de Onteigeningswet, een Leegstandsverordening, de aankoop van vastgoed etc. Zo zou met woningcorporaties (maar ook met particuliere investeerders) plannen gemaakt kunnen worden over het aankopen van particuliere woningen en leegstaand vastgoed en deze in te zetten voor sociale woningbouw.
6. Bij de op pagina 104 genoemde rollen van de gemeente missen wij de sturende rol. Na 20 jaar krijgt volkshuisvesting eindelijk weer aandacht en prioriteit in Nederland. De overheid neemt weer de regie op de volkshuisvesting, wat inhoudt dat ook de gemeente niet alleen moet faciliteren, maar vooral moet sturen en regisseren. Deze transitie heeft in de Woonvisie nog geen handen en voeten gekregen. Zo missen wij inzet op versterking van de executiekracht van de gemeente zoals het zorgen voor voldoende menskracht, middelen en doorzettingsmacht.
7. Een voorbeeld van het gebrek aan sturing zien wij in de geringe aandacht voor het evalueren en nakomen van de prestatieafspraken met de corporaties. Terwijl dit het belangrijkste sturingsmechanisme is m.b.t. de realisatie van voldoende betaalbare woningen. Nota bene de oorzaak van de doorwoekerende wooncrisis.
8. In Figuur 18 op pagina 152 van de Ontwerp Woonvisie, is ons inziens een fout geslopen. De lijn met particuliere huurwoningen lijkt te zijn verwisseld met de lijn met corporatiewoningen.
9. Om de aanpak van dakloosheid tot een succes te maken is het ook belangrijk dat bij ruimtelijke planvorming en gebiedsontwikkeling genoeg aandacht is voor het huisvesten van mensen die dakloos zijn of dreigen te raken. Neem dit als prioriteit mee in het ruimtelijk beleid, de planologie en de bouwprogrammering, zodat hier in een vroeg stadium afspraken met ontwikkelaars over kunnen worden gemaakt.
10. In de Woonvisie ontbreekt een visie op precair wonen, zoals mensen die anti-kraak wonen of in een andere onzekere woonsituatie verkeren zoals in een vakantiewoning. Ook wordt de Ethos telling niet genoemd. Met deze telling zal er in 2025 ook meer zicht komen op de omvang en diversiteit van dakloosheid in de Haagse regio met een daarop gebaseerde huisvestingsopgave.
11. Als het gaat om de huisvesting voor dakloze mensen, maar ook die van veel andere groepen is de Woonvisie nog doordesemd met stigma’s en vooroordelen. Door de hele nota heen zien we dat deze huisvesting gekoppeld wordt aan zaken als de veerkracht van wijken, mogelijke overlast en veiligheid. Dit wordt echter niet onderbouwd met feiten en cijfers. Sterker nog, uit onderzoek blijkt dat mensen uit deze groepen niet verschillen van reguliere huurders als het gaat om de impact op de omgeving. Als dit misverstand een eigen leven gaat leiden en zelfs een bouwsteen vormt van het beleid maken we een oplossing alleen maar lastiger.
12. We betreuren het dat het Straat Consulaat niet benaderd is in de participatiefase van de Woonvisie. Ook is geen gebruik gemaakt van de ervaringskennis van (ex-)dakloze mensen. Dit is een gemiste kans. Wel zijn bij een bijeenkomst geweest van Platform Stad over de Woonvisie.
13. We onderschrijven de door Housing First Nederland ingebrachte zienswijze volledig.

Met vriendelijke groet,
Peter Bos

Belangenbehartiger Straat Consulaat