Het beboeten van dakloze mensen is zinloos

Hoe kan je mensen beboeten voor iets wat ze nu eenmaal niet thuis kunnen doen omdat ze geen thuis hebben, zoals slapen, eten en drinken, poepen en plassen. Dakloze mensen hebben geen keuze en kunnen dus niet anders. Het lijkt er op dat mensen vanwege hun dakloosheid worden bestraft. Boetes worden uitgedeeld om te voorkomen dat iemand nog eens in de fout gaat en zouden een afschrikkende werking moeten hebben. Maar als je niet anders kan heeft zo’n boete dus geen enkele zin.

Het beboeten van mensen leidt er ook nog eens toe dat mensen wanneer zij alles weer een beetje op de rit hebben en weer een baan krijgen bij de eerste de beste salarisuitbetaling een loonbeslag om de oren krijgen omdat er nog boetes uitstaan. Gelukkig heeft Straat Consulaat Ineke, een bevriende advocate die dakloze mensen helpt om de stapeling van boetes voor de rechter te brengen. Vaak worden mensen dan vrij gesproken. Maar moeten we elkaar op deze manier zo bezig houden? Hebben de rechters het niet druk genoeg? Stop met die boetes en laten we met elkaar zoeken naar echte oplossingen.

Het oplossen van dakloosheid ligt in het beschikbaar maken van betaalbare huisvesting voor iedereen. We moeten buiten de kaders gaan denken en rigoureuze keuzes maken. Laten we aan de slag gaan met het ombouwen van de beschikbare panden die al jaren leeg staan #Dakloosheid is een woonprobleem!

Een opvallende ontwikkeling, omdat bestuurders het erover eens zijn dat dit soort bekeuringen geen oplossing biedt. “Beschamend”, zei burgemeester Halsema van Amsterdam eerder over het beboeten van slapende dakloze mensen. Haar Haagse ambtgenoot Van Zanen verzuchtte dat het “geen enkel nut heeft om mensen te beboeten die helemaal niks hebben”.

Toch gingen er in de eerste elf maanden van 2023 in Den Haag nog altijd 643 buitenslapers op de bon, waarbij overigens ook een aantal toeristen was dat bijvoorbeeld de nacht wilde doorbrengen op het strand van Scheveningen. Ook in Rotterdam bestaat de groep buitenslapers niet uitsluitend uit dakloze mensen.

Rechter kijkt naar persoonlijke omstandigheden

In de gevallen waarin rechters zich over de bekeuringen voor dakloze mensen buigen, gaan die vrijwel allemaal van tafel, is de ervaring van advocaat Ineke van den Brûle. Dat gebeurde bijvoorbeeld vorige week voor de kantonrechter in Gouda, toen Van den Brûle een dakloze man bijstond die een boete had gekregen omdat hij een aangebroken blikje bier bij zich had. Deze man had daarnaast nog elf openstaande boetes staan, waarvan negen voor buiten slapen.

De rechter houdt rekening met de persoonlijke omstandigheden van de verdachte. Worden die goed belicht, dan volgt volgens Van den Brûle vaak vrijspraak, een rechterlijk pardon of een voorwaardelijke boete.

 Meestal komt dit soort zaken echter niet voor de rechter. En als dat wel gebeurt, hebben veel daklozen geen advocaat en volgen er wel straffen. In één extreem geval was de schade voor een cliënt van Van den Brûle vorig jaar opgelopen tot bijna 15.000 euro.

Dakloze mensen krijgen ook boetes voor bijvoorbeeld het niet kunnen tonen van een ID-bewijs of voor het zich zonder “redelijk doel” ophouden in een portiek. “Er zijn buitenslapers die drie boetes krijgen binnen enkele minuten”, ziet Van den Brûle.

Volgens directeur Marlies Filbri van het Straat Consulaat, dat de belangen van dakloze mensen in Den Haag behartigt, leidt het stapelen van boetes er onder meer toe dat mensen die hun leven weer enigszins op de rit weten te krijgen, nog jarenlang een schuldenberg achter zich aan slepen.

“Terwijl zij er over het algemeen niets aan kunnen doen. Er is voor sommigen nu eenmaal geen andere plek om te eten en drinken dan buiten, want zij hebben geen thuis en er is te weinig plek in de opvang. Als je activiteiten beboet die ontstaan als iemand buiten moet overleven, criminaliseer je dakloosheid.”

Bekijk ook